Lumbera

LUMBERA

(Abril 11, 1932 - Setyembre 28, 2021)

payak ang puntod ng Pambansang Alagad ng Sining

umalis siyang puso'y nag-aalab ng magiting

sa masang pinaglingkuran niyang buong taimtim

may apat akong aklat niyang sa akin nanggising

sapagkat siya't tunay na makata't makabayan

ang kanyang mga akda nga'y aking pinag-ipunan

ang una kong libro niya'y tungkol sa panulaan

tuwa ko nang siya'y nakadaupang palad minsan

minsan lamang, isang beses, di na iyon naulit

subalit akda niya'y binabasa kong malimit

hinggil sa pelikula, tula, masang nagigipit

ang hustisyang panlipunang di dapat ipagkait

pagpupugay sa maestro, kay Sir Bien Lumbera

simpleng ngiti, mapagkumbaba, lahad ay pag-asa

sa ating panitikan, poetika, politika

payak man ang puntod, sa bansa'y maraming pamana

- gregoriovbituinjr.

09.28.2022

* Tulang nilikha sa unang anibersaryo ng kamatayan ni Sir Bien Lumbera

* Ang litrato ng puntod ay mula sa fb page ng Sentro Lumbera

* Ang una kong aklat niya'y ang Tagalog Poetry 1570-1898, ang tatlo pa'y ang Suri: Pag-arok sa Likhang Panitik, ang Poetika/Pulitika: Tinipong mga Tula, at ang Isang Sanaysay Tungkol sa Pelikulang Pilipino.

Pagpupugay sa 5 namatay na rescuer

PAGPUPUGAY SA LIMANG NAMATAY NA RESCUER

kasagsagan ng bagyong Karding nang sila'y mawala

buhay nila'y pinugto ng bagyong rumaragasa

bigla raw nag-flash flood ng life boat ay inihahanda

gumuho ang isang pader, ayon pa sa balita,

doon sa limang rescuer ay umanod na bigla

sila'y nagsagawa ng isang rescue operation

sa lalawigan ng Bulacan ginawa ang misyon

sa bayan ng San Miguel, iligtas ang naroroon

ginampanan ang tungkulin sa atas ng panahon

ngunit matinding baha ang sa kanila'y lumamon

tagapagligtas natin silang limang nangamatay

tungkuling sa kalamidad ay magligtas ng buhay

ng kanilang kapwa, ang buhay nila'y inialay

upang mailigtas ang iba, mabuhay, mabuhay!

sila'y mga bayani! taospusong pagpupugay!

- gregoriovbituinjr.

09.28.2022

* mga litrato mula sa google

Paggawa ng buod ng Orosman at Zafira ni Balagtas

PAGGAWA NG BUOD NG OROSMAN AT ZAFIRA NI BALAGTAS

Maikling sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr. 

Isang dahilan na naman upang magpahaba ng buhay. Isang proyekto na naman na dapat kong pagtuunan ng pansin.

Labis akong natuwa nang makita ko sa Solidaridad Bookshop ang nag-iisang sipi ng aklat na Orosman at Zafira na komedya ni Francisco Balagtas, ang may-akda ng Florante at Laura. Si Virgilio S. Almario ang editor niyon. Hindi ko na pinakawalan ang aklat na iyon at agad kong binili. Nagkataon lang na galing ako sa isang pulong sa isang lider na taga-San Andres sa Maynila, nang maisipan kong dumaan sa Solidaridad Bookshop na isang sakay lamang mula sa kanila, habang malayo naman ang aking inuuwian ng mga panahong iyon, sa aming tanggapan sa Lungsod ng Pasig. 

Nabili ko ang aklat na iyon sa halagang apatnaraang piso noong Hunyo 3, 2021. Isang collector's item sa tulad kong mahilig sa panitikan.

Pambihira ang aklat na iyon, dahil ang karaniwang alam lang natin ay ang Florante at Laura lang ang mahabang tula ni Balagtas na nalathala dahil ang iba'y nangawala na, at marahil ay nadamay sa sunog sa Udyong Bataan noong siya'y nabubuhay pa. Meron pa pala siyang ibang mahabang akda na natagpuan at nailathala sa ating panahon.

Nang mabili ko ang aklat na Orosman ay inisip kong huwag lang itong maging pansarili ko lang, na ilalagay ko lang sa munti kong aklatan, collector's item, babasa-basahin, tapos na. Ang nais ko'y gawan ng buod ang aklat na ito para sa mga susunod na henerasyon.

Nais ko itong simulan, lalo na't mas mahaba ng ilang ulit ang Orosman at Zafira kaysa Florante at Laura. 

Ang Kay Celia ay may 22 saknong o 88 taludtod. Ang Sa Babasa Nito ay may 6 na saknong o 24 taludtod. At ang buong akdang Florante at Laura ay may 399 saknong o 1596 taludtod. Sa kabuuan ay may 1708 taludtod ang Florante at Laura.

Ang Orosman at Zafira naman ay may 9034 taludtod. Bagamat kagaya ng Florante ang estilo ng pagtula sa Orosman, labingdalawang pantig sa bawat taludtod, sa saknong na may tigaapat na taludtod, may ilang saknong na isa lang o dalawa ang taludtod. Dahil ang anyo nito'y tulad ng dula, na hindi kasama sa bilang ng taludtod ang mga pangalan ng nagsasalita, kundi ang mga sinabi nilang patula.

Ang pagbasa at paggawa ng buod ng Orosman at Zafira ang nais kong simulan bilang habambuhay na proyekto, na maaari kong matapos sa loob ng apat o limang taon, dahil sa dami rin ng iba pang ginagawa, na sana'y aking magawa habang kaya pa.

Marahil ay sadyang para sa akin talaga ang sipi ng librong Orosman at Zafira na aking nabili, at ang naibigay nitong pagkakataon na mapasaakin ay hindi dapat masayang. Maraming salamat, Balagtas, sa isa mo pang akda.

Ondoy at Karding

ONDOY AT KARDING

dalawang bagyong nanalasa 

halos magkaparehong petsa

Setyembre dalawampu't lima

at hanggang kinabukasan pa

nang mag-Setyembre Bente-Sais

anim-na-oras lang, kaybilis

ng Ondoy nang ang Metropolis

ay nilubog, baha'y hagibis

Karding din ay napakatulin

typhoon signal four na tinuring

mga ulat ay ating dinggin

sa Quezon namuro si Karding

handa ba tayo sa ganito?

sa tumitinding klima't bagyo?

pag nanalanta na'y paano?

kay Ondoy ba tayo'y natuto?

panawagang Climate Justice Now

ay narinig bang inihiyaw?

ang aral ba nito'y malinaw?

na sa puso't diwa'y lumitaw?

- gregoriovbituinjr.

09.27.2022

Katha

KATHA

wala mang magbasa niring tula

akda ko'y di man gusto ng madla

patuloy pa rin akong kakatha

ng kung anong nasa puso't diwa

paksa ma'y pagdarahop ng madla

bahay man ng dukha'y ginigiba

pakikibaka ng manggagawa

kamaong kuyom ng maralita

maging trapo ma'y binubutata

may sumbat ng budhi sa kuhila

sa rali'y hampas man ng batuta

o sa tokhang man ay nabulagta

nilalamay ang wastong salita

hinahanap anong tamang wika

tumititig sa bawat kataga

kinikinis ang sukat at tugma

maraming paksang walang kawala

kaya kwaderno't pluma ko'y handa

upang kathain ang luha't tuwa

wala mang magbasa niring tula

- gregoriovbituinjr.

09.27.2022

Ang tinuran ng guro

ANG TINURAN NG GURO

"The ultimate aim of the art of karate lies not in victory and defeat, but in the perfection of the character of its participants."

~ Master Gichin Funakoshi

sakali mang di mapakali

ay unawain ang sinabi 

ni Guro Gichin Funakoshi

hinggil sa sining ng karate

sadyang ikaw ay magninilay

sa ibinilin niyang gabay

karate'y di nakasalalay

sa pagkatalo o tagumpay

kundi sa pagiging perpekto

ng karakter o pagkatao

ng mga lumalahok dito

tinurang sa diwa tumimo

kung ito'y ating maunawa

kahuluga'y magpakumbaba

karate'y pagiging payapa't

makipagkapwa ang adhika

- gregoriovbituinjr.

09.25.2022

Ang daan patungong Quiapo

ANG DAAN PATUNGONG QUIAPO

matapos ang dalawang dekada'y muling bumili

ng librong Trip to Quiapo na akda ni Ricky Lee

ang naunang libro niya'y nasa hiraman kasi

di na naibalik, gayong kaylaki nitong silbi

buti na lang at may pera nang mapuntang C.C.P.

hayskul pa ako'y nilalakad ko na ang Quiapo

nang magkolehiyo'y sa Quiapo pa rin ang tungo

kaya kabisado ko ang bituka nito't luho

dito nagkaisip, kalokoha'y dito nahango

kayrami ring naging katoto't suki sa Quiapo

mula Sampaloc, ako'y nagtutungong paaralan

sa Intramuros, sa Quiapo lagi dumaraan

at sasakay ng Balic-Balic pauwing tahanan

O, Quiapo, bahagi ka ng aking kabataan

anuman ang Trip to Quiapo'y alam ko ang daan

muling binili ang Trip to Quiapo ni Ricky Lee

upang pagsulat ng katha'y paghusaying maigi

iskrip rayting manwal na sa akin makabubuti

salamat, muling natagpuan ang aklat na ire

at mahal man ang presyo'y tiyak di ka magsisisi

- gregoriovbituinjr.

09.25.2022

* ang aklat na Trip to Quiapo ni Ricky Lee ay nabili ng makata sa halagang P350, nang kanyang dinaluhan ang Philippine PEN Congress 2022 sa CCP nitong 09.20.2022

* taospusong pagpupugay kay Ricky Lee nang siya'y gawaran bilang National Artist ng Pilipinas ngayong 2022

Kaymahal

KAYMAHAL

kaymahal ng kuryente,

tubig at pamasahe;

tuwa ng negosyante

na tubo'y balde-balde

masa na'y sinasagpang

ng tuso't mapanlamang;

kayrami na ring utang

ang di pa sinisilang

pahirap ng pahirap

ang buhay ng mahirap;

kailan malalasap

ang ginhawang pangarap

sweldo ng manggagawa

ay talagang kaybaba;

negosyanteng kuhila

sa tubo tiba-tiba

masa’y umaatungal

sa bayaring kaymahal;

magmura’y mauusal

kahit isa kang banal

di sapat ang panggugol

ng masang tumututol;

sistemang di na ukol

ay dapat nang maputol

- gregoriovbituinjr.

09.24.2022

Pagdalo sa Pagtitipon ng Philippine PEN sa CCP

PAGDALO SA PAGTITIPON NG PHILIPPINE PEN SA CCP

Maikling sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Naimbitahan ako ng ANI Journal ng Cultural Center of the Philippines (CCP) na dumalo sa Truth in the Telling: Power and the Pen, Philippine PEN Congress 2022, sa ika-20 ng Setyembre 2022, ganap na ikalawa ng hapon. Ang ibig sabihin ng PEN ay Poets, Essayists and Novelists. Isa itong pambihirang pagkakataon kaya ito'y aking dinaluhan.

Sino nga ba ako para maimbitahan? Simpleng manunulat lang ako na namamatnugot ng isang dyaryong pangmaralita - ang Taliba ng Maralita ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML). Hindi kilala, manunulat lang ng mga maralita. Marahil, kaya ako naimbitahan ay dahil isa ang aking akda sa mga nakasamang nalathala sa ANI 41, na taunang aklat pampanitikan ng CCP.

Sayang nga lang at late na nang mabasa ko ang panawagan sa ANI 42. Setyembre na nang malaman ko, na Agosto 31, 2022 pala ang deadline. Sana'y nakapagpasa muli ng akda. Gayunpaman, may next time pa naman.

Nakarating ako ng CCP ng kalahating oras bago ang 2pm. Ang venue daw ay sa Main Lobby kaya umakyat ako ng ikalawang palapag. Binati ako ng dalawang kaibigan nang makita ako - si Nini Oñate ng grupong Dakila, at ang manunulat na si Bebang Siy na nagtatrabaho sa CCP.

Nag-ikot muna ako sa loob, dahil may booth ng mga nakalatag na libro. Una ko agad binili ang Trip to Quiapo, Scriptwriting Manual ni national artist Ricky Lee. Nang matapos ang programa bandang ikaanim ng gabi ay saka ko nabili sa booth ng CCP books ang walo pang aklat. Ang ANI 26 (2000), ANI 27 (2001) at ANI 29 (2003) ay nabili ko ng P30 lang ang isa, habang ang limang aklat pa, na nagkakahalaga ng P20 bawat isa ay ang Dulaan ni Doreen G. Fernandez, Panitikan ni Resil B. Mojares, Musika ni national artist for music Ramon P. Santos, Pelikula ni national artist for literature Bienvenido Lumbera, at sining Biswal ni Alice G. Guillermo.

Ayon sa emcee na si Glenn Sevilla Mas ng Philippine Center of International PEN, iyon ang unang hybrid congress matapos ang pandemya, at iyon din ang unang Philippine PEN Congress matapos mamatay si national artist F. Sionil Jose, na siya ring tagapagtatag ng Philippine PEN. Sa mga bigating manunulat na ito ay malaking bagay na sa akin ang maimbitahan sa ganitong pagtitipon.

Nagbigay rin ng pananalita ang dating Miss Universe at ngayon ay CCP Chairman Ms. Margarita Moran-Floirendo.

Ipinakilala naman ni Ginoong Charlson Ong, na kasalukuyang chairman ng Philippine PEN ang pangunahing tagapagsalita na si national artist for literature (2022) Gemino Abad. Ayon kay Ong, si Abad ay admirer ng Jesuit priest poet Gerald Manley Hopkins kaya siya rin ay naging seminarista. Nang mabasa naman ni Abad ang American poet na si Robert Frost, na nagsabing to write poetry is to be a farmer, ay nagnais din siyang maging magsasaka. Si Abad din ang tagapagtatag ng Philippine Literary Arts Council.

Narito ang ilang naitala ko sa talumpati ni Gemino Abad. 

- "Mind and imaginatin are one." 

- "Look for etymology of words." 

- "Homo sapiens, sapiens in Latin is wise."

- "Conscience and consciousness has the same etymology, from Latin shere, to know." 

- "Translation means to carry, to ferry." 

- "Sanaysay, saysay, significance, weave of meaning."

- "Diwa, spirit or soul, intuition, insight."

- "Paksa, subject, theme, luminousence of thought."

- "If you are moved, you understood something."

- "A man of honor is a man of his word."

- "Education is the most important in any country."

- "I am because we are. Ubandu by Nelson Mandela." 

- "Know yourself is the beginning of wisdom, not knowledge." 

- "Without language, no critical thinking."

Naging co-emcee ni Mr. Mas si Miss Holgado (di ko nakuha ang unang pangalan) para sa Free the Word. Doon ay tinawag niya isa-isa ang mga performer na bumigkas ng kani-kanilang piyesa.

Unang bumigkas ay si Guerlan Luarca, na nasa zoom. Ang huli niyang linyang binigkas ay "matagal nang sinumpa ang Maynila."

Sunod ay si Vierra Tagbitille ng PEN Finland. Sunod ay sina Jenny Ortuostre at Che Sarigumba, na pawang lumikha ng proyektong Mothers Write in the Time of Covid.

Si Malena Ferdous ng PEN Bangladesh ay bumigkas din ng kanyang piyesa.

Makabagbag damdamin naman ang mahabang tulang binigkas ni Nanding Josef hinggil kay Jibin Arula, na tanging nakaligtas sa Jabidah massacre.

Nag-spoken poetry din sina Juan Ekis, Alyza Taguilaso, Adjemi Arumpac, Arielle Magno, at P. Sanchez. Pati na rin si Mitra Bandhu Poudel ng PEN Nepal.

Matapos ang mga performance ay ipinakilala ni Bebang Siy ang mga dumalong bookshop, tulad ng sumusunod:

- CCP Bookshop

- Aklat Alamid

- Milflores Publishing

- Ricky Lee productions

- UST Publishing House

- The Good Intentions Publishing

Ipinakilala rin ang literary journal na LUNA, na sinulat ng mga baguhang manunulat. Hindi ko na ito nabili dahil P450. Nasa P540 na rin kasi ang nabili kong aklat na nabanggit ko sa itaas.

Umuwi ako galing sa CCP ng bandang ikaanim na ng gabi. Kung ang pagpunta ko roon ay namasahe ako ng P89 galing Cubao, pagbalik ko ng Cubao ay P12 na lang. Hindi na ako nag-tricycle (P50), nag-LRT (P15) at MRT (P24), kundi naglakad mula CCP hanggang Taft-Vito Cruz, nag-dyip patungong EDSA (P12), at sumakay ng bus carousel na libreng sakay hanggang Disyembre.

Maraming salamat sa imbitasyon. Isang memorableng karanasan ito sa akin, at sana, sa mga susunod pang pagtitipon ng PEN ay muli akong maging bahagi. Mabuhay ang Philippine PEN!

Sa ikalimampung anibersaryo ng batas militar

Kuha sa Bantayog ng mga Bayani kung saan ipinalabas ang 2-oras na dokumentaryong 11,103 na nagsimula ng 6pm. Bago iyon ay nakiisa tayo sa pagkilos mula umaga bilang paggunita sa ikalimampung anibersaryo ng deklarasyon ng batas militar. Narito ang nagawa kong tula:

SA IKALIMAMPUNG ANIBERSARYO NG BATAS MILITAR

kaytinding bangungot yaong pinagdaanan

ng labing-isang libo, sandaan at tatlo

di na mabubura sa ating kasaysayan

bilang iyon ng biktima noong marsyalo

batang-bata ako nang marsyalo'y binaba

walang muwang sa nagaganap sa lipunan

iyon pala, mga kabuktuta'y bumaha

kayraming tinortyur, iwinala, pinaslang

anong klase kayang kahayukan sa dugo

ang nasa pangil at puso ng diktadura

ano kayang klaseng kahayukan sa tubo

ang naisip ng diktador at cronies niya

naunawaan ko lang ang mga nangyari

sa mura kong diwa'y pinilit intindihin

nang tinanggal ang Voltes V at Mazinger Z

na noon talaga'y kinagiliwan namin

nang lumaki na'y mas aking naunawaan 

ang nangyayari sa kinagisnang paligid,

sa kalunsuran, kanayunan, daigdigan

upang gutom ng kapwa't dukha'y maitawid

at ngayong ikalimampung anibersaryo

ng batas militar, ang muli naming sigaw

ay "Never Forget, Never Again to martial law!"

sana'y magandang bukas ang ating matanaw

- gregoriovbituinjr.

09.21.2022

Mantika at dishwashing liquid

MANTIKA AT DISHWASHING LIQUID

halos magkamukha, subalit huwag magkamali

na mantika ang gamitin sa paghugas ng pinggan

o dishwashing liquid kung magpiprito sa kawali

lalo na't magkatabi lang ang kalan at lababo

ay, pag nagkamali ka'y anong laking katangahan

na bawat pagkakamaling ito'y sadyang perwisyo

di sinasadya, pareho pang Spring yaong tatak

magkaiba ng pinagbilhan, di ko rin napansin

pagkabili galing palengke, ihiwalay sadya

lagyan ng "Di ito mantika" ang dishwashing liquid

ang mantika naman ay lagyang "ito'y bumubula"

ay, huwag kang magkakamali, aking kaibigan

at talagang sarili mo'y iyo nang sisisihin

tingnan mo muna bago gamitin, ang bilin ko lang

- gregoriovbituinjr.

09.21.2022

Kulugo

KULUGO

kung di mo inaalay ang buhay mo sa layuning

makatao, dakila't banal kundi pansarili

ang kapara mo'y kulugong basta lumitaw man din

sa katawan ng iba, dapat sa iyo'y iwaksi

ang buhay na di ginugol sa malaking dahilan

ay kahoy na walang lilim o damong makamandag

nasusulat iyan sa Kartilya ng Katipunan

upang ang bayang ito'y maging malaya't matatag

kaya ayokong maging kulugo sa iwing buhay

na pansariling ginhawa't kaligtasan ang pakay

kaya ako'y aktibistang ang buhay na'y inalay

ng buong-buo para sa bayan hanggang mamatay

kaya huwag mong isiping ako'y magpapayaman

tulad ng kulugong sinagpang ay ibang katawan

upang sarili'y paginhawain, bundat ang tiyan

maghirap man ako'y may adhikang tapat sa bayan

- gregoriovbituinjr.

09.19.2022

P20

P20

bente pesos na roon ang kanin

di bente pesos na kilong bigas

ito na ang kalagayan natin

mahal ang presyo ng bigas at gas

mananatili lang bang pangako

o iyon ay sadyang pambobola

noong halalan, ngayon napako

ang pinangako nila sa masa

umasa kasi sa tusong trapo

gayong di naman nila kauri

kaya laging inuunggoy tayo

ng mga hunyangong walang budhi

ito'y isang mahalagang aral

na kaakibat ng ating dangal

- gregoriovbituinjr.

09.19.2022

Tahak, hatak, katha

TAHAK, HATAK, KATHA

aking tinatahak ang landasing

di matingkala kung di batirin

tila gagambang lumalambitin

sa baging ng di mo akalain

tila ba kung anong humahatak

sa haraya't ginapangang lusak

ang mga panggatong na sinibak

ay malapit sa tungko nilagak

habang kinakatha'y mga paksa

ng manggagawa't anak-dalita

ang bagyong di pa rin humuhupa

sa kalunsuran ay nagpabaha

- gregoriovbituinjr.

09.18.2022

Inihaw na tahong

kaysarap ng inihaw na tahong

na inihain sa aming pulong

na mula sa dagat ng linggatong

ng samutsaring paksang umusbong

kung naroong mangga'y manibalang

kung buwan ay maghulog ng sundang

kung lumabas ang kawan ng balang

kung gumagala'y may pusong halang

kaysarap ng inihaw na tahong

habang kayrami ng mga tanong

iba'y pakitang-gilas sa dunong

sa balitaktaka'y di umurong

- gbj/09.18.2022

Alon

pagyapak sa alon

sa akin lumulon

pagyakap ang tugon

sa bawat nilayon

- gbj/09.18.2022

Talukab at talukap

TALUKAB AT TALUKAP

ang talukab pala'y shell o kaha

ng alimango o kaya'y tahong

ang talukap ay takip ng mata

o eyelid, odom o tabon-tabon

dalawang salitang magkatugma

na kapwa katinig na malakas

pakinggan mo lamang ang salita

upang kahulugan ay mawatas

- gregoriovbituinjr.

09.17.2022

* mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 1217

Sobre

nag-abot ng munting sobre

ang pulubing nanghihingi

nabigay ko'y pamasahe

at lakad akong umuwi

- gbj/09.16.2022

Kislap ng diwa

kumikislap ang diwa

nitong abang makata

ideyang di mawala

heto na't ginagawa

sa kislap ng panulat

ang masa'y minumulat

habang sa puso'y bakat

ang nabahaw na sugat

- gbj/09.16.2022

Di pipi

tahimik ako ngunit di pipi

na basta sinasalya sa tabi

may karapatan ding masasabi

na hindi papayag magpaapi

- gbj/09.16.2022

Pusang uhaw

PUSANG UHAW

sige lang, pusa, dapat matighaw

ang iyong nararamdamang uhaw

tubig baha man o galing kanal

kung sa uhaw ay di makatagal

buti naman at naiinom mo

ang bigay ng kalikasang ito

tubig mang mula ulan o bagyo

ay makakatighaw ngang totoo

habang ako nama'y nanonood

na pagmasdan ka'y kinalulugod

galing man ang tubig sa alulod

ay nakainom kang di hilahod

di ka tulad naming mamamayan

na boteng tubig, bibilhin naman

mahal man ang presyo'y babayaran

mawala lamang ang kauhawan

- gregoriovbituinjr.

09.13.2022

* nakunan ng bidyo ang pusang ito sa isang bangketang nadaanan ng makatang gala

* tingnan ang bidyo sa https://www.facebook.com/100076390892462/videos/758842921844382

Umaga umuga, umiga ang sapa

UMAGA UMUGA, UMIGA ANG SAPA

UMAGA nang lindol naramdaman

tila ba iyon na'y katapusan

UMUGA ang buong kalupaan

hanap agad ay makakanlungan

UMIGA ang sapa't lalamunan

ang mga hayop ay atungalan

gunita sa isang lalawigan

na gagawin ay di ko malaman

lalo na't tila pinagsakluban

na noon ng lupa't kalangitan

ah, mag-ingat tayo, kababayan

ang ganito'y ating paghandaan

- gregoriovbituinjr.

09.13.2022

Tula sa kapayapaan

Di ako nakadalo sa miting ng PAHRA (Philippine Alliance of Human Rights Advocates) ng 2pm. May kasabay, nakadalo ako sa miting ng grupong PAGGAWA (Pagkakaisa ng Uring Manggagawa) sa Diokno Hall sa CHR (Commission on Human Rights). Trade Union Action Day for Peace ng WFTU (World Federation of Trade Unions). Sa talakayan ay nakagawa ako ng tula, at nang ako'y tinawag ay binigkas ko ang sumusunod na tula:

TULA SA KAPAYAPAAN

Alay sa Trade Union Action Day for Peace

kapayapaan, imperyalistang gera'y itigil

ang buhay ng tao'y di dapat basta kinikitil

digmaan ng mga bansa'y sinong makapipigil

baka nuclear misayl, gamitin ng bansang sutil

kaya nararapat lamang ang ating panawagan

na baguhin ang bulok na sistema ng lipunan

sa pangarap na mundo, hangad ay kapayapaan

may kaginhawahan ang lahat, di lang ang iilan

O, uring manggagawa, dapat tayong magtulungan

tayo'y magkapitbisig, imperyalismo'y labanan

ang mapagsamantalang kapitalismo'y wakasan

ang sosyalismo'y tahakin, baguhin ang lipunan

- gregoriovbituinjr.

09.06.2022

Salin ng tulang Fragments of Olympian Gossip ni Nikola Tesla

Mumunting Tipak ng mala-Olimpyang Tsismis

Tula ni Nikola Tesla

Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.

16 pantig bawat taludtod

Habang nakikinig ako / sa kosmikong telepono

Nagagap ko’y sinalita / mula sa hanging Olimpya.

Isang bagong dating yaong / lumitaw sa kaligiran;

Kayrami kong mga hula, / akibat ang mga tunog.

"Nariyan si Archimedes / na tangan ang kanyang pingga

Abala pa ring lutasin / ang dati pang suliranin.

Anya: ang bagay at lakas / ay nariyang nababago

At mali ang mga batas / na tinging di nababago"

"Sa ibaba, sa Daigdig, / gumagawa silang buong tindi

Dumating ang mga ulat / nang malawaka’t mabilis.

Pinakahuli’y nag-ulat / ng isang kosmikong baril.

At ang mapukol ka na nga’y / kayhirap nang kasiyahan.

Kaya anong ingat namin / sa kayraming nakataya,

Peste ang mga pulubi — / na hindi pagkakamali.”

“Anong sama, Sir Isaac, / katanyagan mo’y sinayang 

At ang dakila mong agham / ay kanilang binaligtad

Ngayon ang mahabang buhok / na lokong Einstein ang ngalan,

Mga turo mong magaling / ay sinisi nang taimtim.

Anya: ang bagay at lakas / ay nariyang nababago

At mali ang mga batas / na tinging di nababago"

"Napakabobo ko pala, / O, minamahal kong anak,

Sa paggagap sa iskemang / pinipihit ko ng husay.

Ang aking mga alagad / ay may matinding kaisipan

Ako nama’y masaya nang / manatili sa likuran,

Marahil ako’y nabigo, / datapwat kaya’y ginawa,

Iba’y maaaring gawin / ng aking mga maestro.

Halika, Kelvin, at ako’y / tapos na sa aking tasa.

Kaibigan mong si Tesla’y / kailan kaya darating."

"Ay, sagot naman ni Kelvin, / lagi naman siyang huli,

Walang silbi ang anumang / gawin mong pagsasalangsang.”

Katahimikan — ragasa’y / basa’t kaylambot na paa

Kaya ako’y kumatok at —/ may kaguluhan sa daan.

Isinalin ng Setyembre 2, 2022 sa Maynila, Pilipinas.

* Si Nikola Tesla (10 Hulyo 1856 – 7 Enero 1943) ay isang imbentor, inhinyerong mekanikal at elektrikal. Malimit siyang tinatanaw bilang isa sa pinakamahahalagang mga tapag-ambag sa pagsilang ng pangkomersiyong kuryente at higit na kilala dahil sa kanyang "mapanghimagsik" na mga pagpapaunlad sa larangan ng elektromagnetismo noong huling bahagi ng ika-19 daang taon at maagang bahagi ng ika-20 daang taon. Siya ang imbentor ng AC (alternating current) sa kuryente.

* Ang tulang ito’y isinulat ni Nikola Tesla noong 1920s para sa kanyang kaibigang si George Sylvester Viereck.

* Ang orihinal na tula sa wikang Ingles ay nasa kawing na:

from the link: https://www.facebook.com/photo/?fbid=481602080640621&set=a.179863247481174

Fragments of Olympian Gossip

Poem by Nikola Tesla

While listening on my cosmic phone

I caught words from the Olympus blown.

A newcomer was shown around;

That much I could guess, aided by sound.

“There’s Archimedes with his lever

Still busy on problems as ever.

Says: matter and force are transmutable

And wrong the laws you thought immutable.”

“Below, on Earth, they work at full blast

And news are coming in thick and fast.

The latest tells of a cosmic gun.

To be pelted is very poor fun.

We are wary with so much at stake,

Those beggars are a pest—no mistake.”

“Too bad, Sir Isaac, they dimmed your renown

And turned your great science upside down.

Now a long haired crank, Einstein by name,

Puts on your high teaching all the blame.

Says: matter and force are transmutable

And wrong the laws you thought immutable.”

“I am much too ignorant, my son,

For grasping schemes so finely spun.

My followers are of stronger mind

And I am content to stay behind,

Perhaps I failed, but I did my best,

These masters of mine may do the rest.

Come, Kelvin, I have finished my cup.

When is your friend Tesla coming up.”

“Oh, quoth Kelvin, he is always late,

It would be useless to remonstrate.”

Then silence—shuffle of soft slippered feet—

I knock and—the bedlam of the street.

(Poem written by Nikola Tesla in the 1920s to his friend George Sylvester Viereck.)