Pagkatha

PAGKATHA

di ako ang tipo ng taong walang ginagawa
ayokong sa araw-gabi ako'y nakatunganga
nakatitig man sa kisame ay katha ng katha
isinasatitik ang kanilang inginangawa
bakasakaling makatulong sa inaadhika

- gregbituinjr.
* Nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu Hunyo 16-30, 2019, p. 20

Panibagong hamon [matapos ang eleksyon]

PANIBAGONG HAMON [MATAPOS ANG ELEKSYON]

apatnapu't limang milyong manggagawa sa bansa
ay paano pagkakaisahin ng manggagawa
bilang uri, bilang nagkakapitbisig na madla
upang maitayo ang lipunang malaya

may "labor vote" ba talaga o boto ng obrero?
baka wala pa nito upang obrero'y manalo?
tulad ng nangyari sa lima nating kandidato
na mga lider-obrerong tumakbo sa senado

kulang na kulang pa tayo sa pag-oorganisa
wala pang dalawampung porsyento pag pinagsama
yaong boto ng ating kandidato, nilang lima
pagpapatunay na wala pang "labor vote", wala pa

nakakawalang sigla ang pagkatalo subalit
ang misyon ng uring manggagawa'y dapat iguhit
mayorya ang bilang ngunit sa botoha'y kayliit
tila sa sistemang ito, lahat na'y pinagkait

humayo tayo't magpatuloy sa pakikibaka
uring manggagawa'y dapat nating maorganisa
dapat maunawa ang panlipunang papel nila
sa lipunan nila'y kamtin, baguhin ang sistema

- gregbituinjr.

Halina't makisangkot, makibaka

HALINA'T MAKISANGKOT, MAKIBAKA
"The hottest place in Hell is reserved for those who remain neutral in times of great moral conflict." ~ Martin Luther King Jr.

anila, namamatay sa laban ang matatapang
at nabubuhay ng matagal ang may karuwagan
mas matagal din ang buhay ng walang pakialam
makasarili at sa kapwa'y walang pakiramdam

sa panahon ng kagipitan, tahimik ka lang ba?
bayan mo na'y sinasakop, tutunganga ka lang ba?
natatakot ka bang masangkot sa pakikibaka?
kahit kapwa mo'y nangangailangan ng hustisya?

natatakot ka bang sa kilos-protesta'y sumali?
dahil baka magkasakitan lang doon sa rali?
kung alam mong mali, magiging bulag ka ba't bingi?
sa pagkilos ba'y mananatili kang atubili?

anong silbi mo sa bayan, kumain at matulog?
makinig lang sa sinasabi ng pinunong hambog?
pag sinama sa rali, tuhod mo ba'y nangangatog?
o baka nais mo nang parisan ang hipong tulog?

di ka dapat maging walang pakialam o nyutral
pagkat magpahayag ay di naman gawang kriminal
dapat lang tuligsain ang mga pinunong hangal
at tayo'y magsikilos upang hustisya'y umiral

- gregbituinjr.

Ako'y aktibista, di Adonis ng iyong panagimpan

nais mo bang patayin ang apoy sa aking puso?
gusto mo bang paslangin ang ningas sa aking dugo?
ibig mo bang maging tuod ako't nakatalungko?
nais mo bang agiw lang ang laman ng aking bungo?

sige, ako'y iyong pigilan sa pakikibaka
sige, gawin mo akong robot na walang pandama
sige, pilayan ako sa pagiging aktibista
sige, gawin mo ang gusto't nang ako'y mawala na

nais mong ang aking buong pagkatao'y baguhin
at sa nais mong imahe'y doon ako hubugin
nais mong buong ako'y mabago't diwa kong angkin
di pala ako't ibang tao ang iyong naisin

ako'y ako, aktibista, mandirigmang Spartan
nasa aking puso't diwa'y baguhin ang lipunan
manggagawa't maralita'y kasangga't kasamahan
iyan ako, di Adonis ng iyong panagimpan

- gregbituinjr.

Kwento: Minsan, sa isang demolisyon

MINSAN, SA ISANG DEMOLISYON

Maikling kwento ni Greg Bituin Jr.

Nakatunganga siya sa kawalan. Dumating siyang giba na ang kanilang tahanan. Wala nang tirahan ang kanyang pamilya. Ang kanyang bunso'y iyak ng iyak dahil marahil sa lamig ng gabi. Ang langit na ang kanilang kisame.

Kanina, nasa trabaho siya. Nakatutok maghapon sa makina. Walang obertaym kaya maagang nakalabas. Subalit nagyaya pa ang isang kasamahan. Tigalawang bote ng beer muna bago umuwi.

Pagdating sa inuuwian, nag-iiyakan, nagsisigawan, malalakas na boses ang kanyang nadatnan. Habang ang iba'y muli namang itinatayo ang kanilang nagibang barungbarong. Nagbabakasakaling maibalik ang buhay na nawala sa buong maghapon.

Inilagay niya sa pinggan ang binili niyang pansit upang pagsaluhan nilang mag-anak. Habang kanyang iniisip, anong kinabukasan mayroon ang kanyang mga anak sa lugar na iyon? Kailangan na ba nilang lumipat at ialis ang kanyang pamilya roon? Magiging makasarili siya kung iyon ang gagawin. Iiwan ang iba sa laban habang siya'y tatakbo sa kinakaharap na suliranin upang pamilya'y iligtas.

Ah, naisip niya. Dapat pag-usapan ng buong komunidad ang kanilang kalagayan at anong mga hakbang ang dapat nilang gawin. Hindi dapat magkawatak-watak para isa-isang iligtas ang kani-kanilang pamilya. Dapat ngang mag-usap na sila't magkaisa kung may relokasyon bang nakalaan? Kung paano ang gagawin kung gigibain silang muli? o magkaisang magmartsa ang buong komunidad sa tanggapan ng punong alkalde upang malutas ang kanilang problema sa paninirahan.

Tama. Ito ang kanyang gagawin. Sasabihan niya ang mga kapitbahay niyang magbuo na ng samahan ng nagkakaisang magkakapitbahay sa lugar na iyon. Dapat nilang pagkaisahin ang buong komunidad upang ipagtanggol ang kanilang karapatan sa paninirahan at para sa kinabukasan ng kanilang mga anak. Bukas na bukas din.

* Nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Hunyo 16-30, 2019, p. 14

Nilay-Aklat: Ang aklat na "HELEN KELLER"

Nilay-Aklat (BukRebyu):

Ang aklat na "HELEN KELLER"

maikling sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nakakatuwa ang nabili kong aklat. Isang inspiradong aklat na kaysarap basahin. Ito'y tungkol sa talambuhay ni Helen Keller, isang bulag ngunit isa ring sosyalista. Nabili ko ang aklat na ito sa BookEnds BookShop sa Lungsod ng Baguio nitong Hunyo 5, 2019, sa halagang P80 lamang, at may 90 pahina. Ang aklat na ito'y bahagi ng serye ng mga aklat na Rebel Lives.

Sa maraming kwento, kilala si Helen Keller bilang bulag na nagbigay inspirasyon sa nakararami. Subalit ang hindi alam ng karamihan ay isa siyang manunulat at sosyalista sa kanyang panahon. Ayaw lang ng ibang tanggapin siya bilang isang sosyalista kundi nais lang ng marami na ikwento siya bilang isang bulag na maraming nagawa para sa mga kapwa bulag, at hindi para sa mga manggagawa.

Sa pabalat pa lang ng aklat ay pinakilala na si Helen Keller bilang "Revolutionary activist, better known for her blindness rather than her radical social vision". At sa likod na pabalat ay nakasulat: "Poor little blind girl or dangerous radical? This book challenges the sanitized image of Helen Keller, restoring her true history as a militant socialist. Here are her views on women's suffrage, her defense of the Industrial Workers of the World (IWW), her opposition to Wolrd War I and her support for imprisoned socialist and anarchist leaders, as well as her analysis of disability and class."

Sa aklat, ating silipin ang ilang pamagat ng kanyang mga nagawang artikulo. Sa Unang Bahagi na may pamagat na Disability ang Class na may limang artikulo, ang ilan ay may pamagat na "The Unemployed", "To The Strikers at Little Falls, New York", at "Comments to the House Committee on Labor". Sa Ikalawang Bahagi naman na may pamagat na Socialism na may pitong artikulo, nariyan ang mga artikulong "How I Became a Socialist", 'Why I Became an IWW (Industrial Workers of the World)?", "On Behalf of the IWW", at "Help Soviet Russia".

Ang Ikatlong Bahagi, na may pamagat na Women, at ang Ikaapat na Bahagi na may pamagat na War, ay may tiglilimang artikulo ang mga ito. Sa Ikatlong Bahagi ay nariyan ang mga artikulong "Why Men Need Women Suffrage", "The New Women's Party" at "Put Your Husband in the Kitchen", habang sa Ikaapat na Bahagi naman ay ang "Strike Against War" at "Menace of the Militarist Program". Sa kabuuan, may dalawampu't dalawang artikulong naisulat si Helen Keller na nailathala sa nasabing aklat.

Mulat sa uring manggagawa si Helen Keller. Katunayan, isinulat niya ang kanyang paninindigan upang magkaisa ang manggagawa bilang uri. Narito at sinipi ko ang halimbawa ng kanyang isinulat. Sa artikulong "What is an IWW?" mula sa pahina 37-38 ay kanyang isinulat: "The IWW's affirm as a fundamental principle that the creators of wealth are entitled to all they create. Thus they find themselves pitted against the whole profit-making system. They declare that there can be no compromise so long as the majority of the working class lives in want while the master class lives in luxury. They insist that there can be no peace until the workers organize as a class, take possession of the resources of the earth and the machinery of production and distribution and abolish the wage system. In other words, the workers in their collectivity must own and operate all the essential industrial institutions and secure to each laborer the full value of his product."

Ito naman ang malayang salin ko ng nasabing sulatin: "Pinagtitibay ng IWW ang pangunahing prinsipyo na ang mga lumilikha ng yaman ay  may karapatan sa lahat ng kanilang nilikha. Subalit nakita nila ang kanilang sariling nahaharap laban sa buong sistema ng paggawa ng tubo. Ipinahahayag nilang maaaring walang kompromiso hangga't ang karamihan sa uring manggagawa ay nabubuhay sa pagnanasa habang ang uring elitista ay nabubuhay sa luho. Iginigiit nilang walang kapayapaan hangga't magkaisa bilang uri ang mga manggagawa, ariin ang mga mapagkukunan ng lupa at ang makinarya ng produksyon at pamamahagi, at ipawalang-bisa ang sistema ng pasahod. Sa madaling salita, ang mga manggagawa sa kanilang kolektibidad ay dapat mag-ari at magpatakbo ng lahat ng mahahalagang institusyong  pang-industriya at tiyakin sa bawat manggagawa ang buong halaga ng kanyang nilikha."

Isang magandang inspirasyon ang mga artikulong isinulat ng bulag na si Helen Keller, lalo na't nais niyang magkaisa ang buong uring manggagaw at itayo ang lipunang pamamahalaan ng mga ito, ang lipunang sosyalismo. Siya ay pisikal na bulag, habang yaong mga nangangayupapa pa rin sa salot at bulok na sistemang kapitalismo'y bulag sa isip at bulag ang puso, dahil mas inuuna nila ang tutubuin ng kanilang puhunan kaysa karapatan ng tao. Marami pa rin ang bulag sa katotohanang marami ang naghihirap habang iilan ay payaman ng payaman.

Maraming salamat, kasamang Helen Keller, sa kontribusyon mo sa malawak na literaturang sosyalista at patuloy na pagkilos upang mamulat ang mga tao sa pagkakamit ng isang lipunang pantay-pantay at walang pagsasamantala ng tao sa tao. 

Kung ako'y maging pangulo

KUNG AKO'Y MAGING PANGULO

kung ako'y maging pangulo, bansa'y aayusin ko
na bawat karapatan ng tao'y nirerespeto
na di na pangunahin ang pag-aaring pribado
na makikinabang ang lahat sa serbisyo-publiko
na likasyaman ng bansa'y ibabahaging wasto

dalawampung bahagdan, laan para sa palayan
dalawampung bahagdan, laan para sa gulayan
at tatlumpung bahagdan ang para sa kagubatan
habang labinlimang bahagdan para sa tirahan
at labinlimang bahagdan para sa kalakalan

bansa'y aayusin nang wala nang mapang-aglahi
wala nang mayayamang may pribadong pag-aari
dudurugin ang mapagsamantala, hari't pari
igagalang ang mga babae't kanilang puri
pagkakaisahin ang manggagawa bilang uri

nawa kung maging pangulo'y maging katanggap-tanggap
na mula sa uring manggagawa yaong lilingap
sa bansa, at bayang ito'y pauunlaring ganap
bakasakali mang ito'y matupad na pangarap
kapwa maralita'y mahahango na rin sa hirap

- gregbituinjr.

Sanay na akong kalahati ang inuupuan

SANAY NA AKONG KALAHATI ANG INUUPUAN

sanay na akong kalahati ang inuupuan
lalo doon sa pampasaherong dyip na siyaman
dapat paupuin ang matanda lalo't siksikan
pati na bata't magandang dalaga sa sasakyan

sa kalahati mang pag-upo sa dyip na'y nasanay
kahit minsang sa tagal ng pag-upo'y nangangalay
iyon ay dahil sa wasto lang maging mapagbigay
at ito'y maituturing ding bayanihang tunay

nakikipagsiksikan kahit kalahating upo
upang sa bahay ipahinga ang katawang hapo
ilan nama'y sasabit, sa estribo'y nakatungo
sumisiksik makarating lang kung saan patungo

minsan kailangan ding makipagsiksikan sa dyip
upang makauwi na't habulin ang panaginip
at bakasakaling doon kanyang sinta'y masagip
mula sa sasakyang muntik-muntikang makahagip

- gregbituinjr.

Papel sa lipunan

nais kong hanapin ang aking papel sa lipunan
ayokong umupo't tumunganga lang sa kawalan
nais kong harapin ang anumang isyu ng bayan
at kumilos ng buong puso't may paninindigan

ako man ay isang abang aktibista sa lungsod
kumikilos pagkat ayokong laging nakatanghod
bilang pamilyadong manggagawa'y kayod ng kayod
upang negosyante'y kumita, nagpapakapagod
habang di tumbas sa lakas-paggawa yaong sahod

ayokong pulos pahinga't lagi lang sa bahay
sa nangyayari sa bayan, di ako mapalagay
tutunganga na lang ba ako't pulos pagninilay
na balewalang kumilos pagkat baka madamay

ako'y isang tibak na sa bayan ay may tungkuling:
dapat gampanan upang makamit ang simulain
dapat ipagwagi ang prinsipyo't pangarap natin
dapat ipagtagumpay ang niyakap na layunin
dapat itayo ang lipunang ating adhikain

- gregbituinjr.

Pag ako'y nakatunganga, ako'y nagtatrabaho

PAG AKO'Y NAKATUNGANGA, AKO'Y NAGTATRABAHO

pag ako'y nakatunganga, ako'y nagtatrabaho
pag nakatitig sa kisame, nagninilay ako
pag nakatingin sa kawalan, kayraming usyoso
at maya-maya lang ay isusulat ko na ito

kinikiskis ko ang utak sa loob ng kisame
naroon sa laot habang nakatitig sa balde
pinipitas ang agiw habang naroon sa katre
nakatitig sa kalangitang akala mo'y kapre

nagtatrabaho ako pag ako'y nakatunganga
sinisipat sa isip ang nangyayari sa madla
habang makina'y pinatatakbo ng manggagawa
habang inaararo naman ang binagyong lupa

sapagkat ako'y isang mangangatha, manunulat
itinititik sa papel, sa diwa sinisipat

- gregbituinjr.